A. දෙවැදෑරුම් කාමය = වස්තු කාමය; ක්ලේශ කාමය.

තෙවැදෑරුම් පරිඥාව = ඤාත පරිඤ්ඤාව, තීරණ පරිඤ්ඤාව, පහාණ පරිඤ්ඤාව.

1 “කාමය කැමතිවන්නාවූ ඕහට ඉඳින් වස්තුකාමය ලැබෙයි” යන්නෙහි කාම යනු ප්‍රකට වශයෙන් කාමයෝ දෙකොටසක් වෙති. (ii) එනම් වස්තූකාමයෝද ක්ලෙශකාමයෝද වෙති. වස්තුකාමයෝ කවරහුද? ප්‍රියවඩන්නාවූ රූපයෝද, ප්‍රිය වඩන්නාවූ ශබ්දයෝද, ප්‍රියවඩන්නාවූ ගන්ධයෝද, ප්‍රියවඩන්නාවූ රසයෝද, ප්‍රිය වඩන්නාවූ ස්පර්ශයෝද, එමෙන්ම ඇතිරිලිද, පොරෝණා ද, දාසි දාස එළු බැටළු ඌරු කුකුල් ඇත් ගව අශ්ව වෙළඹාදීහුද, එසේම කෙත් වතු හිරණ්‍යස්වර්ණ ගම් නියම්ගම් රාජධානිද ධනාගාර හා කොටුගුල්ද යන යම්කිසි ඇලෙන වස්තූහු වස්තුකාමයෝ වෙති. 2 නැවතද කාමයෝ අතීතය අනාගතය වර්තමානය (පවත්නා කල ඇති) අධ්‍යාත්මිකය බාහ්‍යය අධ්‍යාත්මික බාහ්‍යය, හීනවූ මධ්‍යමවූ ප්‍රණීතවූ ආපායිකය (නිරයෙහි සතුන්ට අයත්) මානුසිකය දිව්‍යය වැටහෙන කාමයෝය, නිර්මිත කාමයෝය, පරනිර්මිත (අනුන් ඇතිකරණ ලද) අනිර්මිත (ඇති නොකරණ ලද) පරිගෘහිත (වටකරණ ලද අපරිගෘහිතය (වට නොකරණ ලද) මමායිතය (මමය මාගේ යයි හැඟීම ඇති) යන සියලු කාමාවචර (කාමලෝකයට අයත්) ධර්මයෝද, සියලු රූපාවචර ධර්මයෝද, සියලු අරූපාවචර ධර්මයෝද, තෘෂ්ණා වස්තුකවූ තෘෂ්ණා රම්මණවූ ප්‍රියයයි යන හැඟීම ඇති අර්ථයෙන්ද, ඇලීම ඇත්තේය යන අර්ථයෙන්ද, මදයට හේතුවේය යන අර්ථයෙන්ද, කාමයෝ නම් වෙති. මොව්හු වස්තුකාමයෝ යයි කියත්. 

3 ක්ලෙශ කාමයෝ කවරහුද? ඡන්දනම් කාමය, රාග නම් කාමය, ඡන්දරාග නම් කාමය, සංකල්ප නම් කාමය, රාග නම් කාමය යන මේ කාමයෝද යමෙක් කාමයන්හි කැමැත්ත ඇත්තේද, කාමරාගය ඇත්තේද, කාමනන්දිය ඇත්තේද, කාම තෘෂ්ණාව ඇත්තේද, කාම ස්නේහය ඇත්තේද යන තන්හිද, කාමපරිඩාහය, කාම මූර්ඡාව කාමයට බැසගැණීම කාම ඕඝය කාමයෝගය කාමුපාදානය, කාමච්ඡන්ද නීවරණය යන මේ තැන්හිද ‘කාමය තගේ මුල දැක්කෙමි. සංකල්පයෙන් කාමය හටගන්නෙහිය. ඒ මුල සංකල්පනය නොකරන්නෙමි. මෙසේ කාමය (තෝ) නොවන්නෙහිය’ යන මොහු ක්ලේශ කාමයෝයයි කියත්. (ii) “කාමය මානස්ස (කැමති වන්නහුට) යනු කැමතිවන්නාවූ, ආශාකරන්නාවූ, පිළිගන්නාවූ ප්‍රාර්ථනා කරන්නාවූ ඇලී සිටින්නාවූ ගැලී සිටින්නාවූ යනුයි. කාමය කැමතිවන්නාටයි.

https://pitaka.lk/main?n=52100&p=1

“එහි ඤාත පරිඤ්ඤා යනු කුමක්ද? ත්‍රෛභූමික සියලු නාමරූප ධර්ම මේ රූපය, රූපය මෙපමණකි, මීට වඩා වැඩි නැත, මේ නාමය, නාමය මෙපමණකි, මීට වඩා වැඩි නැතැයි භූත, පසාද ආදී ප්‍රභේද ඇති රූපය ද එස්ස ආදී භේද ඇති නාමය ද ලක්‍ෂණ, රස, පච්චුපට්ඨාන, පදට්ඨාන වශයෙන් වෙන් වෙන්කොට සලකා බලයි. මේවාට කර්මය අවිද්‍යාව ආදිය ප්‍රත්‍යයයි (හේතුයයි) පරීක්‍ෂා කර බලයි. මෙය ඤාත පරිඤ්ඤාව ය.

තීරණ පරිඤ්ඤාව යනු කුමක් ද? මෙසේ ඤාත පරිඤ්ඤාව දැන ඒ සියල්ල අනිත්‍ය වශයෙන්, දුක් වශයෙන්, රෝග වශයෙන් යනාදී හතළිස් දෙයාකාරයකින්5 තීරණය කරයි. මෙය තීරණ පරිඤ්ඤාව ය.

පහාණ පරිඤ්ඤාව යනු කුමක්ද? මෙසේ තීරණය කොට අග්‍ර (අරහත්) මාර්ගයෙන් සියල්ල කෙරෙහි ඇති ඡන්‍දරාගය දුරු කරයි. මෙය පහාණ පරිඤ්ඤාව ය.

දිට්ඨි විසුද්ධි, කංඛා විතරණ විසුද්ධි ඤාත පරිඤ්ඤා ය. මග්ගා මග්ග ඤාණ දස්සන විසුද්ධි, පටිපදා ඤාණදස්සන විසුද්ධි, කලාප විමසා බැලීම ආදී අනුලෝමය අවසන් කොට ඇති ප්‍රඥාව හෝ තීරණ පරිඤ්ඤාවය. ආර්ය මාර්ගයෙන් දුරුකිරීම පහාණ පරිඤ්ඤාව ය. සියල්ල පිරිසිඳ දැනගන්නා පුද්ගලයා මේ පරිඤ්ඤා තුනෙන් පිරිසිඳ දැනගනියි. මෙහිදී (මේ සූත්‍රයෙහිදී) විරාග ප්‍රහාණයන් ප්‍රතික්‍ෂේප කිරීම් වශයෙන් වෙන්ව ගන්නා ලද බැවින් ඤාත පරිඤ්ඤා, තීරණ පරිඤ්ඤා වශයෙන්ද පිරිසිඳ දැනීම දතයුතුය. මෙසේ පිරිසිඳ නො දන්නා වූ පුද්ගලයා සඳහා ‘අපරිජානං’ යනුවෙන් කියන ලදී.”

තීහි පරිඤ්ඤාහීති ඤාතතීරණප්පහානපරිඤ්ඤාහි.

දුවිධෙපි කාමෙති වත්ථුකාමකිලෙසකාමෙ.

“පරිඤ්ඤාතභොජනා යනු ත්‍රිවිධ දැනුමෙන් යුතු භෝජන පරිහරණයයි. කැඳ ආදියේදී ඒවා කැඳබව දැනීම ඤාතපරිඤ්ඤාවයි. ආහාරයෙහි පිළිකුල්බව දනිමින් වැළඳීම තීරණපරිඤ්ඤාවයි. කැබලි ආහාර ගැනීමේදී ඡන්දරාගයෙන් තොරවූ ඥානයෙන් යුතුව ගැනීම පහාණපරිඤ්ඤාවයි. මේ තුන් ආකාර පරිඥාවෙන් යෙ යම්කෙනෙක් දැනගෙන ආහාර ගැනීමයි.”